RNA
Eukoryatik hücrelerde nukleus , mitekondri , kloroplast , ribozom , sitoplazmada bulunur. Prokaryotik hücrelerde ise ribozom ve sitoplazmada bulunur.. Yapıtaşları Adenin ,Guanin ,Urasil ve Sitozin’ dir.
Hücrelerde yapı ve özellik bakımından 3 tip RNA vardır
1-m-RNA ‘nın Özellikleri
- DNA üstünde sentezlenir. Sentezine kalıp ödevi yalnız tek zincir yapar diğeri tamamlayıcıdır.
- Tek zincirdir. Düz zincir halindedir.
- Anlamlı üçlü nucleotid dizisine kodon denir.
- Yapısındaki kodon sayısı minimum sentezlenecek proteindeki aminoasit sayısı kadardır.
NOT : Alyuvarlarda DNA olmadığından yönetici molekül rolünü sentezlenmiş RNA’ lar yürütür. Ek olarak bazı yönetici molekül ve kalıtsal detayları taşıyıcı molekül RNA’ dır.
NOT : m-RNA’ nın okunması evrenseldir. Hayvansal protein sentezinde vazife alan bir m-RNA nebat hücresine konursa gene hayvansal protein sentezler.
- m-RNA belirli bir protein sentezi için özelleşmiştir.
- m-RNA aynı tip proteinin sentezinde onlarca defa kullanılır. İhtiyaç bitince nucleotidlerde yıkılır.
- RNA çeşitleri içinde oran olarak minimum olanıdır. %5
- Yapı özellikleri evrenseldir. Okunması da evrenseldir. (Transkripsiyon ve Translasyon)
- Nucleotid dizilimi genin tersi tamamlayıcı dizinin aynısıdır. (Timin yerine Urasil bulunur.)
- Sentezlenen m-RNA da gen bölgesinin ½ kadar nucleotit bulunur.
- Okunması AUG yada GUG ile adım atar UAA , UAG , UGA kodon ları ile sonlanır .
- Bazı virüslerde kalıtsal bilginin saklanması ve yeni nesillere taşınmasını sağlar .
- Hücrelerde o an için mevcud m-RNA çeşit sayısı
- Hücre Karakteri
- Etken Gen Sayısı
- Sentezlenecek Protein Çeşit Sayısı na bağlıdır.
- Bir türün değişik hücrelerinde mevcud m-RNA çeşit sayısı farklıdır.
- Kalıtsal informasyon (Sentezlenecek proteindeki a .a . sayısı , çeşidi , yeri , sıralanışı) m-RNA’ da ki nucleotit dizilişine nazaran belirlenir.
- Kalıtsal bilginin hücrede kullanılması m-RNA vasıtasıyla gerçekleşir.DNA ‘nın anlamlı nucleotit dizisi (Gen) den almış olduğu şifreye uygun olarak protein sentezine kalıplık eder.
- Yapısında zayıf H bağları bulunmaz.
2-r-RAN’ nın Özellikleri
- Ribozom ların yapısında bulunur.
- Nucleusta sentezlenir.
- Sitoplazmada toplam RNA nın %80 ‘i kadardır.
- Her çeşit proteinin sentezinde rol oynarlar.
- Onlarca kere kullanılırlar.
- Yapısında zayıf hidrojen bağları vardır.
- Protein bireşim bilgisinin adım adım okunmasında rol oynarlar.
- m-RNA ve t-RNA nın ribozom lara bağlanmasını sağlar.
3-t-RNA’ nın Özellikleri
- En minik (minimum nucleotit içeren) RNA dır.
- Çözünür RNA dır.
- Belirli bir amino aside özelleşmiştir.
- Protein çeşidine özelleşme göstermez.
- Değişik protein sentezinde onlarca defa kullanılır.
- Amino aside özelleşme anti kodonla bağlantılıdır.
- Hücrede minimum 20 çeşit t-RNA vardır. En oldukça 61 olması beklenir.
- Toplam RNA’ nın % 15’ ini oluşturur.
- Toplam 70 nucleotitden oluşmuştur.
- Yapısında zayıf H bağları bulunur.
RNA’ nın DNA ya Benzer Özellikleri
- DNA üstünde sentezlenmesi.
- Organik baz olarak Adenin , Guanin , Sitozin in bulunması.
- Fosfodiester bağlarına haiz oluşu.
- m-RNA hariç zayıf hidrojen bağları bulunuşu.
- İnterfazda sentezlenmesi.
- Kalıtsal özelliklerinin oluşması ve yaşamsal olayların gerçekleştirilmesi.
- Nukleus kloroplast ve mitekondri de bulunuşu.
RNA’ nın DNA dan değişik Yönleri
- Tek zincir oluşu.
- Timin yerine urasil bulundurması.
- Sitoplazma ve ribozomlarda bulunması.
- İşlevi bitirdikten sonrasında yıkılması. (Hidrolizle)
- Daha minik molekül yapıda olması.
- Kendini eşleyememesi.
- Yapı ve vazife olarak 3 çeşit olması.
- Bölünme hariç devamlı sentezlenirler.
Nucleik Asitlerin Yaşam İçin Önemi
- En ilkelden (virüs) en gelişmiş canlıya kadar hapsinde vardır.
- Hücrenin en mühim ve en büyük organik molekülleridir.
- Hücredeki hayatsal vakaları ( bireşim , yıkım , hücre bölünmesi vb.) denetim eder.
- Kalıtsal özelliklerin yeni hücrelere (nesillere) taşınmasından ve saklanmasından görevlidir.
- Yapı ,işlev ve fonksiyonları evrenseldir. (Tüm hücrelerde aynıdır.)
NOT
1-Evrimsel gelişimde ilkin RNA sonrasında DNA etkinleşmiştir.
Kanıtları:
• Santral doğmanın merkezinde yer alması
• Tek zincir olması
• Tüm canlılarda bulunması
• Kalıtsal bilginin saklanması ve yaşamsal olayların yürütülmesi
2-DNA da G-C çifti sayısının A-T çifti sayısından fazla oluşu denaturasyona dayanıklı olmasının nedenidir. Şu sebeple daha oldukça hidrojen bağları ihtiva eder.
3-Organik bazlar (Örn : Adenin ) DNA , RNA’ nın yanı sıra ATP , NAD , FAD , NADP’ ninde yapısında yer alırlar.
